AKP MYK’nın 2 Ocak’taki toplantısında 6 Nisan sonrası, 18 Haziran tarihine kadar muhtemel 10 seçim tarihinin de ele alınmış ve seçenekler üçe indirilmişti. Çalışmalar sonrası seçimlerin öne alınması artık katılaştı. Hem Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hem de MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin art arda küme toplantılarında
Peki seçim tarihine ait süreç nasıl işleyecek? Muhalefet ne düşünüyor? DW Türkçe, seçimlere dair süreci araştırdı.
AKP-MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakı seçimi neden öne alıyor?
AKP Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Ali İhsan Yavuz, seçimlerin olağan takviminin 18 Haziran olduğunu lakin bunun ölçü öne alınacağını söyledi ve münasebet olarak da “Mevsimsel koşullar, mevsimlik emekçilerin çalışma takvimleri, imtihan takvimi, tatil devri olması, hac mevsimine denk gelmesi üzere bir dizi neden var. Bu nedenle bir ölçü tarihi öne çekerek güncelleme yapılması gerekiyor. Biz tüm seçenekleri Cumhurbaşkanı’na sunduk” dedi. MHP Genel Başkanı Bahçeli de “mevsimsel şartları” münasebet göstermişti. Muhalefet ise seçimin öne alınmasına prensip olarak karşı değil lakin öne alınacak ise 6 Nisan’dan evvel bir tarih olmasını savunuyor.
Seçim kararı nasıl alınıyor?
Anayasa’nın 116’ıncı maddesi cumhurbaşkanına seçimi yenileme yetkisi veriyor. Seçim kanununda yapılan değişiklikle birlikte cumhurbaşkanının seçim kararı almasının akabinde en erken 60 gün en geç 66 gün içinde seçime gidiliyor. Yasal mevzuata nazaran cumhurbaşkanı ikinci devrinde seçim kararı alırsa aday olamıyor. AKP, yeni Anayasa’ya nazaran Erdoğan’ın birinci devri olduğunu savunurken muhalefet ise şu anki devrin ikinci periyot olduğunu gündeme taşıyor. Bu noktada muhtemel tartışma yaşanması durumunda ve YSK’ya da müracaat yapılması durumunda son kararı YSK verecek. Cumhurbaşkanın’ın yanı sıra TBMM de erken seçim kararı verebiliyor. TBMM’nin erken seçim kararı verebilmesi 360 milletvekilinin onay vermesi gerek. Lakin şu anda AKP-MHP’nin toplam oyu ise 335. Muhalefetten ise 6 Nisan sonrasına bir takviye olmadığından Meclis erken seçim kararı alamıyor.
14 Mayıs için seçim kararı alınırsa süreç nasıl işleyecek?
Meclis seçeneği şu etapta mümkün görünmediğinden Cumhurbaşkanı seçim kararı alacak. Erdoğan’ın bu kararı ise 8-14 Mart tarihi ortasında alıp kararın da Resmi Gazete’de yayımlaması gerekiyor. AKP Genel Lider Yardımcısı Ali İhsan Yavuz, muhtemel karar alma tarihinin 9-10 Mart olabileceğini söz etti. Mümkün takvimin belirlenmesi de değerli. 14 Mayıs için bir tarih baz alındığında memurlar için istifa süreçleri, YSK’nın listeleri belirleme ve katılaştırma takvimi de netleşecek. Muhtemel plana nazaran milletvekili adayı olacak memurların 21-23 Mart tarihlerine kadar istifa etmesi gerekecek. YSK’nın milletvekilli listelerini askıya çıkarması, itirazlar ve katılaştırma sürecinin de Nisan ayında başlaması ve 15-16 Nisan üzere kesin listeleri kamuoyuna açıklaması planlanıyor. Listelerin katılaşması ile birlikte de 14 Mayıs’ta seçime gidilecek. Milletvekili genel seçimi bu tarihte tamamlanacak. Cumhurbaşkanlığı seçiminde de bir aday yüzde 50 +1 oy alırsa seçilecek. Hiçbir aday kâfi çoğunluğa ulaşamazsa en yüksek oyu alan iki adayla ikinci tıp seçimlere gidilecek. Bu seçimlerin tarihi ise 28 Mayıs olacak. İki aday ortasında fazla oy alan Cumhurbaşkanı seçilecek.
Muhalefet erken seçim için hali ne?
Altılı masayı oluşturan partiler ve HDP seçimlerin öne alınmasına prensip olarak karşı çıkmıyor. Lakin muhalefet seçimlerin 6 Nisan’dan evvel yapılması durumunda takviye verecek ve Meclis’ten karar alabilecek. Bunun için ise son tarih Şubat ayının birinci haftası. Bu tarihe kadar Meclis’ten bir seçim kararı alınması gerekiyor. CHP Küme Başkanvekili Özgür Özel, 14 Mayıs seçim tarihi konusunda “8 Mart’ta seçimlerin yenilenmesine karar verirse 14 Mayıs’ta seçim verilebilir. Kararı kendisi verecek. Seçimleri 7 Nisan’a kadar erken seçime desteğiz. Sonraya bırakmak siyasi mühendislik olur. Biz Cumhurbaşkanı’nın siyasi mühendislik hesaplarına alet olmayız. CHP değil, altılı masanın kamuoyuna açıkladığı bir tavır var. Bu tavrın gerisindeyiz. Siyasi mühendislik dizaynının kesimi olmayacağız” değerlendirmesi yaptı.
Seçimin 6 Nisan’dan evvel yahut sonra olması neyi değiştiriyor?
Seçim kanunlarında değişikliği içeren Anayasa düzenlemesi 6 Nisan 2022 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu nedenle 6 Nisan öncesi ve sonrası bir seçimde milletvekili hesabı da değişecek. Yeni düzenleme ile seçime gidildiğinde “artık oy”lar milletvekili seçimine eklenmeyecek. Bu durumda 2018 seçimleri baz alındığında muhalefetin kaybı 2023’te birebir oyu bile alsa milletvekili kaybı olacak. Şayet 6 Nisan’dan evvel seçime gidilirse “artık oy”lar ittifaklara eklenebilecek ve “küçük oylar” da hayli ehemmiyet kazanacak. Ancak muhalefetin de seçimleri öne almak için Meclis’te kâfi çoğunluğu bulunmuyor.
Seçim kararı “yenileme” mi, “fesih” mi?
Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’na nazaran cumhurbaşkanının Meclis’i “fesih” yetkisi yok. Cumhurbaşkanı “seçimlerin yenilenmesi kararı” alabiliyor. Bu noktada iktidar ile muhalefet ortasında farklı yorum yapılıyor. AKP, kelam konusu “seçim yenileme” kararının meclisin fesih edilmesi manası taşımadığını seçime kadar Meclis’in çalışmalarını sürdüreceği için bir fesih olmayacağını savunuyor. Muhalefet ise “seçim yenilemenin” bir kandırma cümlesi olduğunu alınan seçim kararının erken bir seçim kararı olması nedeniyle her türlü durumda meclisi fesih etme kararı olduğunu ileri sürüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan da daha evvel yaptığı açıklamada, “Cumhurbaşkanının fesih yetkisi yok. Bu türlü bir yetki yok” demişti.