Çin’in en üst seviye yasama organı Ulusal Halk Kongresinin (ÇUHK) yıllık genel konseyinin açılış oturumu yapıldı. Başşehir Beijing’deki Büyük Halk Salonu’nda gerçekleştirilen oturuma, Çin Devlet Lideri Şi Cinping, Başbakan Li Kıçiang, Çin Komünist Partisinin (ÇKP) önde gelen üyelerinin yanı sıra ülkedeki tüm bölge ve etnik ögeleri temsil eden 2 bin 980 delege katıldı.
Hükümetin son yıllık raporunu sundu
Kongre’nin 14. periyodunun 1. Genel Heyetinin açılışının yapıldığı oturumda, vazife mühleti bu Kongre’de bitecek olan Başbakan Li, kendi başkanlığındaki hükümetin son yıllık çalışma raporunu ve bütçe taslağını meclise sundu. Li. Çin iktisadının 2023’te “yüzde 5 civarında” büyümesini hedeflediklerini bildirdi. Bütçe açığının gayrisafi yurt içi hasılaya oranını yüzde 3 civarında tutmaya çalışacaklarını kaydeden Li, işsizliği yüzde 5,5 civarında tutarak kentlerde 12 milyon yeni istihdam yaratmayı amaçladıklarını söz etti.
Hedefler tutmadı
Hükümet, 2022’de “yüzde 5,5 civarında” belirlediği büyüme maksadını tutturamamış, yıllık büyüme yüzde 3’te kalmıştı. Covid-19 kısıtlamalarının iktisat üzerinde yarattığı baskılar, Rusya-Ukrayna Savaşı ve global ekonomik durum berbatlaşması, büyümenin yavaşlamasında tesirli olmuştu.
Covid-19 salgını
Kovid-19 salgınının son 3 yılda önemli zorluklara yol açtığını vurgulayan Li, salgına karşı zafer kazanıldığını, denetim kısıtlamalarının gevşetilmesinin akabinde, bundan sonra yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalıkları bulunan kırılgan durumdaki kümelerin korunmasına ve ağır hastalıkların önlenmesine odaklanacaklarını belirtti.
Li, konuşmasında, “sıfır vaka” stratejisi olarak isimlendirilen katı tedbire denetim önlemlerine değinmezken, salgınla çabanın bilimsel temelde ve amaca yönelik olması, yeni ilaçların geliştirilmesi ve aşıların güncellenmesinin teşvik edilmesi gerektiğini kaydetti.
Çin’in Kovid-19 salgınının başından beri uyguladığı, büyük çaplı kapanma, karantina ve seyahat kısıtlamalarını gerektiren salgın denetim önlemlerinin Aralık 2022’de apansız kaldırılmasıyla ülkede hadiseler süratle artmış, ülke bugüne dek görülen en büyük kitlesel yayılmayla karşı karşıya kalmıştı.
Aradan geçen 3 ayda 1,4 milyarlık ülke nüfusunun yüzde 80’ini oluşturan en az 1 milyar şahsa virüs bulaştığı varsayım ediliyor.
Tayvan
Çin’in egemenlik ihtilafı içinde olduğu Tayvan’a konuşmasında yer veren Li, ayrılıkçılığa ve yabancı müdahalesine karşı koyacaklarını vurguladı. Li, ÇKP’nin yeni periyotta Tayvan meselesinin tahlili için öngördüğü genel siyasetinin izlenmesi ve “tek Çin” prensibine bağlı kalınması gerektiğini söz etti.
Çin’in “Tayvan’ın bağımsızlığına” yönelik teşebbüslere karşı kararlı adımlar atacağının ve yine birleşmeyi savunacağının altını çizen Li, “Tayvan Boğazı’nın iki yakası ortasında ekonomik ve kültürel bağları ve işbirliğini ilerletmeli, Tayvanlı yurttaşlarımızın refahına katkı sağlayacak sistemleri ve siyasetleri geliştirmeliyiz.” dedi.
Tayvan problemiyle kontaklı tansiyonlar ABD’nin evvelki Temsilciler Meclisi Lideri Nancy Pelosi’nin Ağustos 2022’deki ziyaretinin akabinde artmıştı. Tayvan’ı topraklarının kesimi gören Beijing, ziyarete reaksiyon göstermiş, ziyaretin akabinde Ada etrafında askeri tatbikatlar yürütmüş, Tayvan Boğazı uçuşlarını ve gemi devriyelerini artırmıştı.
Ulusal savunma
Başbakan Li, 2023’te savunma harcamalarının yüzde 7,2 artışla 1,55 triyon yuana (yaklaşık 220 milyar dolar) çıkarılacağını bildirdi. Savunma bütçesi yuan bazında geçen yıla nazaran artsa da ulusal para ünitesinin kıymet kaybı nedeniyle dolar bazında yaklaşık 10 milyar dolar azaldı.
Çin Halk Kurtuluş Ordusunun muharebe kapasitesinin artırılması için her cephede askeri eğitimin ve hazırlığın ağırlaştırması gerektiğine dikkat çeken Li, son 5 yılda ulusal savunma ve askeri modernizasyonu konusunda kıymetli uzaklık kaydedildiğini vurguladı.
Li, Çin ordusunun operasyonlarını “sağlam esnek tarzda” yürütme kapasitesi kazandığını, hudutların korunması, denizlerdeki egemenlik haklarının garanti alınması, terörle uğraş ve istikrarın sürdürülmesi için vazifelerini yerine getirdiğini lisana getirdi.
Ordunun Çin’in egemenliğini, güvenliğini ve kalkınma çıkarlarını müdafaayı sürdüreceğini belirten Li, “Askeri operasyonlar, kapasite artırımı ve muharebe hazırlığı, temel vazifelerin yerine getirilmesini sağlayacak halde koordine edilmektedir. Savunma temaslı büyük projelerin hayata geçirilmesine sürat vermeliyiz.” tabirlerini kullandı.
Dış politika
Çin’in “bağımsız” ve “barışçı” dış siyasete bağlı kalması gerektiğinin altını çizen Li, “Dışa açılma stratejisini ve öbür ülkelerle dostluk ve karşılıklı yarara dayalı işbirliğini sürdürmeliyiz. Dünya barışını korumak, global kalkınmaya katkıda bulunmak ve milletlerarası nizamı savunmak için çalışmayı sürdürmeliyiz” değerlendirmesinde bulundu.
Li, Çin’in Global Kalkınma Teşebbüsü ve Global Güvenlik Teşebbüsü tekliflerini savunmayı ve milletlerarası topluma anlatmayı sürdüreceğini kaydetti.
Rusya-Ukrayna Savaşı için tavır belgesi
Çin, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasının yıl dönümünde krizin siyasi tahliline yönelik 12 unsurluk tavır dokümanı yayımlamıştı. Evrakta, ülkelerin egemenliklerine hürmet gösterilmesi, yasal güvenlik korkularının dikkate alınması, tek taraflı yaptırımlara son verilmesi ve gerginliklerin kademeli olarak azaltılarak ateşkesin sağlanması gerektiği vurgulanmıştı.
Öneriler, savaşta Rusya yakın tavır aldığı gerekçesiyle Pekin’i eleştiren ABD ve Avrupa Birliği’nin yanı sıra Ukrayna tarafından da kabul görmemişti.
Kongre devlet idaresini tekrar şekillendirecek
ÇUHK’un yıllık genel şura toplantıları, eş vakitli yapılan Çin Halk Siyasi Müracaat Konferansının genel şurası ile ülkenin yıllık yasama gündemini şekillendiriyor. Bu yılki Kongre, ülkeyi yöneten ÇKP’nin Ekim 2022’de düzenlediği 20. Ulusal Kongresinde partinin üst idare kademelerine seçilen yetkililerin üst seviye devlet misyonlarına getirilecek olması açısından kıymet taşıyor.
Kongre’de Devlet Lideri Şi Cinping’in 5 yıllığına tekrar vazifeye seçilerek iktidarını üçüncü periyoda taşıması öngörülürken, vazife müddeti bitecek olan Başbakan Li Kıçiang’ın yerine, ÇKP Kongresinde Daimi Komiteye seçilerek parti protokolünde ikinci sıraya yükselen Li Çiang’ın getirilmesi bekleniyor.
Meclis başkanlığı ve devlet lideri yardımcılığına yeni isimlerin seçileceği Kongre’de kabine fonksiyonunu yerine getiren Devlet Kurulunun üyeleri de belirli olacak.
ÇUHK’un yapısı
Çin’in parlamentosu olarak da bilinen ÇUHK’de 2 bin 980 delege bulunuyor. Kelam konusu delegeler ortasında ülkenin kent, eyalet, özerk bölgeleri ve Çin Halk Kurtuluş Ordusundan temsilciler yer alıyor. ÇUHK, yılda bir sefer toplanırken; öteki yasama misyonlarını yaklaşık 2 ayda bir toplanan ÇUHK Daimi Komitesi ele alıyor. Kelam konusu komitede 170’i aşkın delege yer alıyor.