Ev neresidir? Bunu yıllar içinde o kadar çok sordum ki kendime… Sonunda şunu anladım: Konut bir yer değil, müziğin ta kendisi benim için. Müzik dinlerken, kendimi dünyayla ve kainatla ahenk içinde hissettiğimde ortaya çıkan bir his.
Kendime küçük bir ikram aldım geçtiğimiz aylarda. Cicely Mary Barker’ın çiçek perileri illüstrasyonlarından bir kartpostal seti. Bu illüstrasyonlar birinci defa 1923’te yayımlanmış. Hasta bir çocuk olduğu için okula gidemeyen ve bütün hayatını tarifsiz bir kırılganlık içinde geçiren Barker, bu perileri yalnız günlerinde ona arkadaşlık etsinler diye, kız kardeşinin anaokulundaki küçük çocukları model alarak çizmiş. Benim gördüğüm en sempatik, en romantik çizimler bunlar.
Cicely Mary Barker / The Fairies of the Wayside – The Stork’s-Bill Fairy, ca. 1948 Çiçeklerin lisanının ciddiye alındığı, hislerin çiçekler aracılığıyla tabir edildiği bir çağda yaşadığımı hayal ediyorum bazen. Çiçek fotoğrafları yaptığımı. Onları, mesela dağ sümbüllerini, yakından tanıdığımı. Onlarla konuştuğumu. Onların lisanından anladığımı… En sevdiğim şair Emily Dickinson üzere, onlar hakkında şiirler yazdığımı.
PERİLERİN MÜZİĞİ
Bu sabah bahçeyle ilgilenirken, ayçiçeklerini ve domatesleri sularken, çimlerin içinde açmış küçük mor çiçeklere bakarken, Connie Converse’i düşündüm ister istemez. Bob Dylan’dan çok evvel New York’a taşınmış ve burada bir apartman dairesinde, perilerin müziğini kaydetmiş olan gizemli folk şarkıcısını.
Fark ettim ki, bahçedeki çiçekler tuhaf bir biçimde onu hatırlatıyor bana. Lakin hayattaki tüm hoş şeyler üzere büsbütün rastlantısal bir şey bu da zira 2009 yılında Converse’in konut kayıtları ‘How Sad, How Lovely’ isimli albümde toplanarak gün yüzüne çıkmasaydı ondan hiç haberim olmayacaktı tahminen de.
Converse bundan tam yüz yıl evvel, 1924’te, New Hampshire’da doğmuş; gençliğinde epeyce katı kurallar altında yaşadığı konutundan ayrılıp hiç uyumayan kent New York’a taşınmıştı. 1950’li yıllarda, o küçük dairede hüzünlü müziklerini kaydederken, gelecekte folk müziğin de kendisinin de ne kadar çok sevileceğine dair hiçbir fikri yoktu herhalde.
Ne var ki, 1960’lara gelindiğinde, ilham perileri Connie’nin kulağına apayrı şeyler fısıldamaya başlamışlardı. Müzik tutkusu yerini yavaş yavaş aktivizme bırakmıştı. Zati müzik sanayisi onu hiçbir vakit büsbütün anlayamamıştı ve New York’ta onu bekleyen ışıltılı bir gelecek olduğu da söylenemezdi. Hülasa, kent ona bir yuva olamamıştı.
GÖRÜNMEZLİK PELERİNİ
Sonunda Converse, tam da Bob Dylan’ın kente ayak bastığı günlerde New York’u terk etmiş ve Ann Arbor, Michigan’a yerleşmişti. Dylan’ın yıldızı parlar ve folk müziğin önü açılırken, o apayrı bir ortamda ırkçılığa karşı savaşmış, bayan haklarını savunmuş ve kendine yepisyeni bir kimlik inşa etmişti.
Bu yıllarca sürmüş ve her vakit biraz ‘tuhaf’ ve içedönük olmuş olan Connie’yi içten içe tüketmeye başlamıştı. Hiçbir vakit fazla arkadaşı olmamıştı, sevildiğini hissedememiş ve hiçbir yere ilişkin olmamıştı. Bu cıvıl cıvıl özgür aşk yıllarında, yalnızlık onu kopkoyu bir pelerin üzere sarmıştı.
Sonradan anlaşılacağı üzere, tıpkı vakitte bir görünmezlik peleriniydi bu. 1974 yılının ağustos ayında Connie 50 yaşına basmış ve bir anda bu dünyadan silinmek istediğine karar vermişti. Perileriyle vedalaşmıştı. Akabinde küçük mektuplar yazıp bunları ailesine ve arkadaşlarına göndermişti. Sonra da otomobiline atlamış ve bir sefer daha konutundan ayrılmıştı. O günden sonra Connie’den de arabasından da bir daha asla haber alınamadı.
Aradan tamı tamına 50 yıl geçti. Artık Connie Converse’i gizemli kayboluşuyla değil, çığır açıcı folk müzikleriyle anıyoruz. Geç de olsa, onun vaktinin çok ötesinde, tıpkı Dylan üzere eşsiz bir şarkıcı/söz müellifi olduğunu kabul ediyoruz. Bir saatliğine de olsa, onun bize kendisinin hiç sahip olamadığı mesken hissini vermesine müsaade veriyoruz.
Bana kalırsa, 1950’lerin New York’unda Converse’e o tuhaf müzikleri yazdıran periler bugün de ortamızda. Bugün de art bahçelerimizde dolaşıyor, çiçeklerin lisanını konuşuyor ve içinden geçtiğimiz bu karanlık günlerde bize biraz olsun huzur vermeye çalışıyorlar. Hayalimde, illüstratör Cicely Mary’nin çiçek perilerine benziyorlar.
Düşünüyorum da, tahminen de müziği nitekim de karanlıkta yolumuzu aydınlatacak bir fener olarak kullanmak mümkündür. Perileri göremesek de onların müziğine sahibiz. Memnunluk uzak üzere gelse de aslında içimizde bir yerlerde kapalı.
“Her şeyde bir çatlak var,” der Leonard Cohen. “Işık işte bu türlü girer içeri.” Müzik kalbimizdeki çatlaklardan içeriye dolduğunda, inanıyorum ki, nerede olursak olalım büsbütün güzelleştirebilir ve konutumuzda hissettirebilir bizi.
