Ümran Avcı – Figen Şakacı, “HınçAhınç” romanıyla yine buluştu okurlarıyla. Yazar kitabında üç yakın arkadaş Arif, Serde ve Demâr’ın öyküsü üzerinden; yaşanan trajedileri, güçlünün zayıfı ezmesi ve ‘hırs ile hınç ortasındaki makasın kapanmasıyla’ ortaya çıkan öfke patlamalarını resmediyor. Öfkenin kişiyi nasıl başkalaştırdığını, hınç içindeki insanın nelere cüret edebileceğini gösteriyor.
– Ferdi öfkenin toplumsal öfkeye dönüşebildiğini anlatan kıssanın çıkış noktası üzerine konuşalım istiyorum. Her ne kadar eskiler “Her koyun kendi bacağından asılır” deseler de kimsenin tek başına keyifli olamayacağı bir dünyadayız.
Kanımca bize bir sürü şeyi yanlış öğrettiler. Koyunun kendi bacağından asılması tabirinin de lisanımıza bu kadar yerleşmesi ve bana sorarsanız pek de yanlış yere yerleşmesi ilkokuldan beri taktığım bir husustu. Bizim üzere ergenliğini tamamlamamış toplumlarda evden başlayarak kişilik haklarımız korunuyor, benlik kıymetimizin üzerine titrenmiyor ki koyunun bacağına sıra gelsin. Fakat çok yanlışsız bir yerden yakaladığınız üzere öfkeyle olduğu kadar çaresizlikten de yazdım bu romanı. Ki bence artık Türkiye’nin resmi duygusu öfkedir. Katiller gençler, maktuller çocuk, aile cürüm örgütü, mahalleli iş birlikçi, komşular müfteri… Narin’in gülen yüzü kimsenin düşlerine girmiyorsa kime ne anlatacaksınız? İkbal Uzuner ve Ayşegül Halil’i anmadan Topkapı surlarından geçebilecek miyiz, ülke toptan olay mahalli oldu, herkes kendi adaletini sokakta arıyor. Hâl bu türlü olunca benim romanım da güllük gülistanlık olamadı, güzel karakterlerimden Gülistan’ın akıbeti de uygun değil fakat hiç olmazsa o hayata sıkı sıkıya bağlı, gerçi pencere pervazına tutunuyor fakat olsun; yaşama tutunmak elzem artık.
– Demâr’ın şu kelamlarını alıntıladım; “Benim hoş kızım deseydin, bunu o denli bir tonda söyleseydin ki ileride kimsenin sevgisine muhtaç hâle gelmeseydim”…
Yetimlik, öksüzlük, anne kız münasebeti falan bunlar mayın tarlasında üreyen konular. Hakikat sevilmiş, kendi isteklerini erken yaşlarda keşfetmiş çocukları yürüyüşünden bile tanırsınız. Aklına hürmet ettiği, güvendiği ve kalbini açabildiği ebeveynlerle büyümek nereden baksanız el yordamıyla yolunu arayanlara nazaran avantajlı olabilir. Demâr’ın ukdesi yalnızca annesizlikten değil, münasebetiyle öfkesi de salt üvey anneyle baş başa kalmaktan kaynaklanmıyor ama olağan bu kadar vakit düşünüp sayfalarca da yazıp hâlâ karakterlerimin his durumlarını neden sonuçlarına nazaran anlatmak da istemem.
– Meskeni, oğlu tarafından rant için başına yıkılıp kapı dışarı edilen, onca yalnızlığına karşın bir direniş sembolü olan rujunu sürüp hayatı pencereden izleyen Gülistan çok değerli bir figür…
Gülistan hayatı pencereden izliyor lakin yaşama dahil olmak diyemeyeceğimiz bir aralıktan. Herkesin dışında her şeyin içinde üzere. Onun kesif yalnızlığını seyreltmek için bulduğu bu tahlil bir müddet sonra bana da eğlenceli gelmeye başladı, trajik sonu değil natürel. Yine de Gülistan’a karşı bir acıma hissim olmadı tam karşıtı onun hayata tutunma biçimi, yaşama inadını örnek almak istedim. Acısını az çok tanıyor, en yakınlarından gelecek darbelere her an hazır olma hâlinin onu nasıl yorduğunu da biliyordum ancak bunun altını kalın kalın çizmek de istemedim. Öte yandan değişim insanın ve diyalektiğin tabiatında var, kentler de buna uyumlu olarak dönüşüyor ama ne yazık ki, bizimki üzere hafızayı yok etmeye yönelik müdahaleler Gülistan’ın olduğu kadar benim de kahrettiğim bir konu.
Şehir her geçen gün daha tehlikeli oluyor
– Kıssanın yan karakteri bayan üzerine de konuşmalı. Arif’in annesi Ananın A’sı. Gece bilinçsizce başlayan yürüyüşler, gündüze de evriliyor. O kadar sevgisiz kalmış ki bir gülüşün peşine düşebiliyor.
Uyurgezerlik üzerine hayli okudum yeniden de Ananın A’sının çıkıp çıkıp gitmelerine o ismi takmadım, siz hoş bir isim buldunuz: ‘gece bilinçsizce başlayan yürüyüşler’… Gece başlıyor ancak gündüze sarkıyor ve giderek bir alışkanlık hâline geliyor. Öte yandan şuur dediğimiz şeyin ne vakit açık, ne vakit kapalı olduğu da herhalde maruz kaldığımız bu denli bombardıman içinde yine ele alınmalı; insan zihni kendini korumak ismine otomatik pilota da geçebiliyor zira. Ananın A’sını değil fakat onu yazarken girdiğim hâlleri anlatırsam tahminen meramım daha uygun anlaşılır: İstisnasız her sabah ve her akşam, bazen de geç vakitler bir yere yetişiyormuş üzere konuttan çıktım; soranlara yürüyüşe tatlım desem de aslında Ananın A’sının rotasını çizmek için harita çıkarıyordum; gideceğiniz bir adres olmayınca yol nereye götürürse güya çağrılıymışım üzere o güzergâhtan ilerliyordum. Bu kentte bir yere yetişmeden ancak çabukla yürümek! Tabii en kıymetlisi de bu kentin çocuklar, hayvanlar, engelliler için her geçen gün daha da tehlikeli olduğunu görmek.. Kaldırım, yürüme yolları, bisikletli geçişi üzere düzeneklere hâlâ alıştığımızı sanmıyorum.