ASENA YATAĞAN Ankara – Türkiye ile Irak ortasında düzenlenen Yüksek Seviyeli Güvenlik Mekanizması’nın dördüncü toplantısından sonra iki ülkenin ortak güvenliği için somut bir adım daha atıldı. İki ülke ortasında birinci kere Askeri, Güvenlik İşbirliği ve Terörle Gayrete dair Mutabakat Zaptı imzalandı. Diplomatik kaynaklar, imzalanan metnin tarihi nitelikte olduğunu belirterek, “Terörle uğraş ortak siyasi iradenin somutlaşması sağlandı” dedi.
Ankara – Bağdat münasebetlerinde yakalanan ivme ile tarafların her buluşmasında en az bir somut çıktı elde ediliyor. Birinci sefer 2019 yılının Mayıs ayında Irak Başbakan Adil Abdülmehdi’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından kabul edilmesinden sonra askeri ve güvenlik işbirliğinin güçlendirilmesi müzakerelerinin başlatılmasına karar verildi.
İki ülke Dışişleri Bakanları ve Savunma Bakanları ile İstihbarat Liderlerinin iştirakiyle birinci toplantı 2019’da yapıldı. Pandemi nedeniyle bir mühlet sekteye uğrayan süreç Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Ağustos 2023’te Bağdat’a gerçekleştirdiği ziyaretten sonra tekrar canlandırıldı. 19 Aralık 2023’te Ankara’da düzenlenen 2. toplantıdan sonra yayınlanan ortak bildiride Irak, PKK’yı yazılı bir metinde birinci kere “ortak tehdit” olarak tanımladı.
14 Mart 2024’te Bağdat’ta yapılan 3. toplantıda bir adım daha ilerlendi ve Irak Ulusal Güvenlik Kurulu terör örgütünü “yasaklı örgüt” ilan etti. Daha sonra resmi evraklarında PKK’nın yasaklı örgüt olduğu tabirini kullanmaya başlayan Irak, geçtiğimiz haftalarda da PKK ile bağlantılı üç partinin kapatılması kararını aldı. Evvelki gün Ankara’da yapılan 4. toplantıda ise Askeri, Güvenlik İşbirliği ve Terörle Uğraşa dair Mutabakat Zaptı imzalandı.
‘Bağdat’a kadar indi’
Diplomatik kaynaklar gelinen kademeye ait olarak, “PKK’nın yayılmacılığının farkına varıldı” değerlendirmesini yapıyor. Terör örgütünün Sincar, Mahmur üzere kamplarının bulunduğu yerlerden artık Bağdat’a kadar indiğini ve öteki siyasi partilere nüfuz etmeye başladığını belirten kaynaklar örgütün, FETÖ ve DEAŞ terör örgütleri üzere yollar kullandığını da vurguluyor. PKK’nın güneye hakikat inişinin ülkedeki Arapların da, Bağdat idaresinin de örgüt gerçeğinin daha güzel anlaşılmasını sağladığı tabir ediliyor.
İmzalanan mutabakat zaptının ortak siyasi iradenin göstergesi olduğunu belirten diplomatik kaynaklar; “Tarihi bir metin. Terörle gayrette ortak siyasi irade somutlaştı. Çabada türel taban oluşturuldu” değerlendirmesini yaptı. Bundan sonraki basamakta her iki ülkede de zaptın onay süreci kelam konusu olacak.
Başika’ya yeni statü
Türkiye’nin, Musul’un 12 kilometre kuzeyinde 2015’de DEAŞ terör örgütüne karşı eğitim emeliyle kurduğu Başika Üssü vakit zaman iki ülke ortasında bir sorun alanı olmuştu. Varılan mutabakat çerçevesinde Başika’daki üs, Ortak Eğitim ve İşbirliği Merkezi haline getiriliyor. Böylelikle Başika konusunda Irak tarafının telaşlarının da giderilmesi sağlandı. Bu merkezde Iraklılara eğitim verilecek ve merkez Irak Ordusu’nun sorumluluğunda olacak.
2 komutanlı merkez
Bağdat’ta kurulacak Irak Müşterek Merkezi Operasyonları Karargahı ise bir Türk ve bir Iraklı komutanın misyon yapacağı bir uyum merkezi olacak. Karargahta misyon yapacak askerler kendi ordularına bağlı olacaklar ve istihbarat ve bilgi paylaşımı ile askeri planlamaları birlikte yürütecekler. Diplomatik kaynaklar “Terörle uğraşın birlikte yapılmasını yürütülmesini sağlayacak bir merkez olacak.” değerlendirmesini yaptı.
Ortak gayretin çeşitli kademelerden oluşacağını ve doğrusal işlemeyeceğini vurgulayan kaynaklar, terör örgütünün siyasete angaje olmaya çalışan, öbür ülkelerden taşeronluk yapmak için de dayanak alan bir örgüt olduğunu hatırlatıyor.
‘İlişkiler için ileri adım’
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker, Türkiye’nin Bağdat Hükümetiyle işbirliğinin Talabani – Barzani uğraşında, Bağdat hükümetine verilen desteklemesi manasına geldiğini belirtti. Yapılan mutabakat ile Irak’ın toprak bütünlüğünün kabul edildiğinin de gösterildiğini tabir eden Özülker şunları söyledi: “Bağdat hükümetiyle bizim işbirliğimiz aslında olumlu ve geleceği olan bir iş birliği. Bağdat hükümeti ile tıpkı vakitte Cumhurbaşkanımızın Bağdat’a gitmesinden sonra varılan otoyol yapılacak, demir yolu yapılacak petrol ve gaz ihracatı oradan artacak üzere adımların da atılması için mutabakat sağlandı. Bu muahedeyi da genel manada Türkiye’yle Irak ortasındaki alakalar için de olumlu bir ileri adım olarak değerlendiriyorum. Biz orada iş birliği içinde varlığımızı ne kadar fazla hissettirebilirsek, orada uğraşımızı başarılı olarak yürütebilmemizin yolu açılacaktır. Zira sonuç itibariyle Irak Hükümeti’nin o denli büyük bir gücü olmadığı için Türkiye’yle yapılmış olan bir iş birliği, türel ve siyasi açıdan dayanağı alındığı andan itibaren, bizim elimizi rahatlatır ve daha güçlendirir.”
‘En başta askeri açıdan güçlü olmak zorundayız’
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler, Genelkurmay Lideri Orgeneral Metin Gürak ile Özel Kuvvetler Komutanlığı’ndaki İhtisas Kursu Mezuniyet Töreni’ne katıldı. Güler, burada yaptığı konuşmasında, yakın coğrafya başta olmak üzere pek çok bölgede önemli gelişmelerin yaşandığına, buna bağlı olarak risk, tehdit ve tehlikelerin arttığına dikkati çekerek, “Ülkemizin her alanda hak ve menfaatlerini koruyabilmek, tıpkı vakitte milletlerarası aktifliğini sürdürebilmek için en başta askeri açıdan güçlü olmak zorundayız” dedi.