İngiliz haber ajansı Reuters’ın Türkiye tahliline nazaran, en geç önümüzdeki yıl haziran ayında yapılacak seçimde yüzde 85’ten yüzde 40 civarına gerilemesi beklenen tüketici enflasyonu (TÜFE) ve TL’nin paha kaybetmeden yatay seyretmesi iktidarın seçim propagandasında dayanak olabilir.
Ancak yavaşlayan büyüme ile istihdam düzeyinin nasıl korunacağı riskli hususlardan biri olacak.
Enflasyonla ilgili genel beklenti önümüzdeki yılın birinci çeyrekte de baz tesirinin katkısıyla yıllık enflasyonda düşüşün süreceği istikametinde. Reuters’ın üç ayda bir yaptığı kapsamlı anketinde 2023’ün birinci çeyrek sonu için TÜFE beklentisi yüzde 57 düzeyinde. Hükümet 2023 sonu için yüzde 20’li düzeylerde enflasyon öngörüyor.
‘ENFLASYON MAYIS’TA YÜZDE 35’E GELEBİLİR’
Reuters’a bilgi veren iki iktisat yetkilisi seçim periyodunda enflasyonu yüzde 40 civarında öngördüklerini söylerken, Reuters’ın hesaplamalarına başvurduğu dört ekonomist de Mayıs yıllık enflasyonu TL’de yeni bedel kaybı olmaz ise yüzde 35-yüzde 43 aralığında iddia ediyor.
Ekonomi idaresi döviz piyasasında spekülatif hareketlere son verdiklerini, “istikrarının” sağlandığını ve önümüzdeki periyot de bu trendin devam edeceğini söylüyor. Reuters’ın hususa ait şimdiki tahlilinde de TCMB’nin döviz piyasasını dengelemek için her hafta rezervlerine muhtaçlık duymadığı bir sistemi tamamladı. Bu kapsamda son 5 haftada TCMB rezervleri yurtdışı katkı olmaksızın artış trendine girdi.
Yılbaşından beri dolar karşısında yüzde 30 kıymet kaybeden TL de iki aydan fazla müddette ise stabil bir seyir izliyor.
Reuters’a bilgi veren üst seviye bir iktisat yetkilisi, “Aralık itibariyle dikkat çekecek halde enflasyonda düşüş olacak. Seçim devrine gelince enflasyon yüzde 40 civarında olacaktır. Yeni bir şok olmaması halinde elbette… Bu sayı yüzde 37 olur, yüzde 43 olur başka ancak bu sayısı yüzde 40 üzere düşünmek lazım” dedi.
Üst seviye bir öteki iktisat yetkilisi ise enflasyonun seçim anında yüzde 40’ın altında kalabileceğini belirterek, “Mayıs enflasyonu yüzde 36-yüzde 39 görünüyor. Bu varsayımlara kamu tarafından fiyatı belirlenen alanlar da dahil” dedi.
BAZ TESİRİ DEVREYE GİRECEK
TÜFE ekimde yüzde 85,51’de tepe yapmıştı. Endeks, yıllar sonra birinci sefer enflasyonda TL paha kaybı kaynaklı yükseltici bir tesirin yaşanmayacak olması, baz tesiri ve sert yükselişlerin yerini sonlu düşüşlere bıraktığı global güç fiyatlarının dayanaklarıyla gerileyecek.
Öte yandan enflasyonun yıllık bazda gerileyecek olması fiyatlardaki artışın devam edeceği fakat artış suratının düşeceği manasına geliyor. Bu düşüşün seçmenin iktisada bakış açısını ne kadar değiştireceği de ayrıyeten takip edilecek bir husus.
Ekonomistler baz tesiri kaynaklı düşüşlerin sokakta hissedilecek bir tesir yaratamayacağını fakat güç fiyatlarının ulaştırmada yansıtılan kısmı için her vakit fiyat düşüşü ihtimali olduğuna dikkat çekiyorlar.
BÜYÜME BU YILI NASIL TAMAMLAYACAK?
Yetkililer büyümenin bu yılı yüzde 5 üzerinde tamamlayacağının da artık netleştiğini söylediler. Yılsonunun epeyce yaklaşması ile birlikte bu yıl için büyüme öngörüleri de epey dar bir banda geldi.
Bir iktisat yetkilisi “en az yüzde 5 olmak üzere yüzde 5,2 ile yüzde 5,4 ortasında büyüme mümkün” dedi. Ekonomistlerin beklentileri de 2022 yılının tamamı için yüzde 5 civarında bulunurken başka yetkili büyüme kestirimin yüzde 5,4 olduğunu söyledi.
Türkiye iktisadı üçüncü çeyrekte iç talep öncülüğünde yüzde 3.9 büyürken birinci 9 ayda büyüme yüzde 6,2 oldu. Büyüme 2021 yılında yüzde 11,4, 2020’de ise yüzde 1,9 olmuştu.
‘SEÇİM ÖNCESİ EN ÇOK BÜYÜME VE İSTİHDAM ZORLAYABİLİR’
Öte yandan global resesyonda yavaşlayan ihracata karşın ithalatın artmaya devam ediyor olması bu kapsamda büyümenin de yavaşlayacak olmasıyla bu yıl rekor kıran istihdamın korunabilmesi için kritik olacak.
Aynı iktisat yetkilisi, “Yılın son çeyreğinde, üçüncü çeyreğe nazaran daha düşük bir büyüme gelmesi beklenen. Ancak temel badire, mevcut kaideler altında gelecek yılın birinci çeyreği için görülüyor. Seçim öncesi bilhassa istihdam problemli bir durum” dedi.
Bir çok ekonomist güçlü ihracat performansı ve güzel geçen turizm dönemi sonrasında iktisadın iç ve dış talebin ikinci yarıda yavaşlama eğilimine girebileceğini bekliyordu. Bu eğilim üçüncü çeyrekte başladı ve beklenti önümüzdeki devirde devam etmesi istikametinde.
Üçüncü çeyrekteki büyümenin bileşenlerine bakıldığında iç tüketimin kuvvetli seyri öne çıkarken dış talebin ise büyümeye katkısının zayıflamaya başladı. Ekonomistler bu trendin önümüzdeki periyotta de devam edeceğini bekliyor.
TÜİK bilgilerine nazaran işsiz sayısı ekim ayında bir evvelki aya nazaran 57 bin kişi artarak 3,5 milyon kişi oldu. İşsizlik oranı ise birebir periyotta 0,1 puanlık artış ile yüzde 10.2 düzeyinde gerçekleşti.