Seraların “doğal işçileri” olarak bilinen, zerzevat ve meyvelerin döllenmesini sağlayan bombus arılarının Van’da da yetiştirilmesi hedefiyle proje hazırlandı. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Arıcılık Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Hekim Öğretim Üyesi Cengiz Erkan‘ın öncülük ettiği proje kapsamında Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesinden “bombus terrestris” çeşidi 100 ana arı getirildi.
Merkezde oluşturulan özel iklimlendirme odasında ihtimamla bakımı yapılan arıların sayılarının artırılması sağlandı. Seralarda yetiştirilen domates, patlıcan ve biber üzere eserlerin ilaçlara gerek kalmadan döllenmesini gerçekleştiren bombus arılarından şimdiye kadar her birinde 500 arı bulunan 500 koloni elde edildi.
Arı kolonilerinin, bir müddet sonra Van ve etraf vilayetlerde kurulan seralarda kullanılarak randımanın ve kalitenin artırılması hedefleniyor.
‘Bu bölgede yetiştirilmesi bir ilk’
Cengiz Erkan, bölgede uzun müddettir arı yetiştiriciliği üzerine çalışma yaptığını ve son yıllarda bombus arıcılığının gelişmesi için projeler hazırladığını söyledi.
Daha çok Akdeniz Bölgesi’nde örtü altı tarımda kullanılan bombus arılarının Doğu Anadolu Bölgesi’nde sıcaklık kıymetlerinin de dikkate alınmasıyla seralarda kullanılabileceğini anlatan Erkan, “Türkiye’de kullanılan bombus ailesi sayısı 400 bin civarına ulaştı. Kelam konusu arıların temini etabındaki pek çok firma maalesef yurt dışı orijinli. Bu bölgede bombus arılarının yetiştirilmesi bir birinci. Ekseriyetle deniz düzeyine yakın bölgelerde yetiştiriliyor. Biz de 1720 rakımda ve dış sıcaklığının sıfırın altında 5-6 derece olduğu bir yerde bombus arılarının yetiştiriciliğini yapıyoruz. İnşallah gelecekte çiftçilerin kullanımına sunacağız. Bölgede jeotermal kaynaklı seracılık faaliyetleri günden güne artıyor. Bu, bombus arılarını daha çok gündeme getirecek. Bu arılara daha fazla muhtaçlık duyulacak” değerlendirmesinde bulundu.
Yaklaşık 500 personel arıdan oluşan bir arı kolonisinin 500 metrekarelik seraya yettiğini lisana getiren Erkan, üreticilerin her geçen gün bombus arılarına daha çok gereksinim duyduğunu söz etti.
‘Hem kaliteyi hem de verimliliği artırır’
Bombus arılarının yetiştiriciliğinin denetimli olarak yapıldığını belirten Erkan, şunları kaydetti:
27-28 derecelik bir ortamda ve yüzde 40-50 nemde çoğaltıyoruz. Van ve etraftaki vilayetlerde seracılık yapılan işletmelerde kullanılması için talep alıyoruz. Zerzevat ve meyveler yabancı döllenmeye muhtaçlık duyar. Döllenmenin sağlanması için polenlerin dişi organa taşınması gereklidir. Polinasyon diye isimlendirilen bu olay, arılar, böcekler ve rüzgar yardımıyla sağlanırken, havaların soğumasıyla kelam konusu aracıların sayısı azalır. Bilhassa örtü altında bu işi yapanlar, bombus arılarına gereksinim duyar. Şayet bombus arıları kullanılmazsa üretimde hem kalite hem de verimlilik düşer. Çok sıklıkla aromasında bozukluk gördüğümüz ya da tadını alamadığımız zerzevat ve meyvelerde bombus arılarının kullanılmadığını görmekteyiz. Elhasıl bombus arıları örtü altı yetiştiriciliğinde hem kaliteyi hem de verimliliği artırır.
Bölgede seracılığın geliştiğini, yeni seraların kurulduğunu anlatan Erkan, “Özellikle Van seracılık için çok müsait bir yer. Bitlis, Hakkari ve Muş’ta da son vakitlerde örtü altı yetiştiricilik artmaya başladı. Gelecek yıllarda devletin teşvikleriyle seracılık daha da gündeme gelecek. Van’ın Çaldıran ilçesindeki jeotermal seralar bunun en hoş örneği. Bölgenin kıymetli zerzevat gereksinimi buradan karşılanıyor” dedi.
‘Bu arılar çoklukla Akdeniz Bölgesi’ndeki vilayetlerden temin ediliyor’
Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Murat Tunçtürk
Uzun müddettir bitkilerin döllenmesinde kullanılan arılan yetiştirilmesi için fakültelerinde çalışma yürütüldüğünü belirten Tunçtürk, “Örtü altı yetiştiriciliğinde kullanılan bu arılar ekseriyetle Akdeniz Bölgesi’ndeki vilayetlerden temin ediliyor. İnşallah ilerleyen periyotta burada yetiştirdiğimiz arılar etraftaki üreticilere dağıtılacak. Seralarda yetiştiriciliğin gelişmesine bombus arılarının değerli katkı sağlayacağını düşünüyoruz” sözlerini kullandı.
Arıların bakımını yapan doktora öğrencisi Anıl Akçay, “Arıların yetiştirilmesinin belirli zorlukları var. Daima takip gerektiren bir iş. Besin kaynakları polenlerdir. Bunun yanında nektar yerine geçecek şurup desteği yapıyoruz. Kolonilerin büyümesi ve gelişmesini sağlıyoruz. Tüm kademelerini titizlikle takip ediyoruz” diye konuştu.